foto: Het ophaalbruggetje

Er wordt weleens gevraagd waarom de brug in het Nieuwlandpark achter de Lobeliastraat en komende van de Goudenregenstraat heel anders is dan de “boogbruggen” bij de andere ingangen van het park.

Voor het antwoord hierop en informatie over het Hollandia-gebouw, klik op "lees meer" of "hier"

foto: Het ophaalbruggetje

Het Nieuwlandpark of Park ’t Nieuwelant zoals het officieel heet, is ontwikkeld in begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw. Bij de genoemde ingang werd een brug geplaatst die eerst elders in Vlaardingen lag en een hele geschiedenis achter de rug had. Origineel komt deze ophaalbrug uit Monnickendam. De gemeente Vlaardingen heeft de brug aangekocht om over de Beerhaven te leggen. Het is niet duidelijk wanneer dat precies is geweest. Nadat de Gemeente Vlaardingen in 1830 de buitenplaats “t Hof” had gekocht van de Ambachtsheer van Vlaardingen en Vlaardinger-Ambacht verrees in 1840 aan de Hoflaan de gasfabriek. Ook werd er aan de noordkant van de Buitenweide een haven gegraven die Beerhaven genoemd werd. Dat had uiteraard een bijzondere reden. Beer is een ouderwetse naam voor wat netjes heet Fecaliën, waar anderen het gewoon stront noemen. Er was in de negentiende eeuw geen rioolstelsel. De mensen deden hun behoefte op een tonnetje in een z.g. “stilletje” of “privaat”. Wekelijks werden de tonnetjes opgehaald door de tonnenwagen. Die wagen had in Vlaardingen de bijnaam “Boldoot-kar”. De geur was wel niet die van Eau-de-Cologne maar was wel net zo doordringend…… Eau-de-Cologne werd in Vlaardingen overigens Lodderijn genoemd. Dat kwam van de vervlaardingste term “ l’eau de Reine”, water van de Koningin. De Boldoot-kar ging vervolgens met de inhoud van de tonnen naar de Beerhaven, soms Beerengat genoemd, waar de tonnen geleegd werden in schuiten, de Westlanders. De volle schuiten gingen naar het Westland waar de tuinders de beer gebruikten als mest voor het telen van de groente. Zo kwam de beer weer terug naar Vlaardingen in de bloemkolen en kroppen sla. Nog steeds is het te ruiken bij de bloemkool. Gewoon een keer de neus erin en flink inhalen. In 1940 werd de Beerhaven grotendeels gedempt. Aan het eind van de Hoflaan kwamen de huidige “schuintes” naar de Schiedamsedijk, nu Westlandseweg, waardoor de brug overbodig werd. De brug werd verplaatst naar de andere kant van de dijk, nabij wat nu Plein 1940 is.

foto: de voormalige Beerhaven

Begin jaren vijftig van de vorige eeuw was de brug daar ook niet meer nodig en werd uiteindelijk verplaatst naar de huidige plaats. In 1980 was de brug zodanig vervallen dat een complete renovatie nodig was. Er bleef weinig over van de verwaarloosde brug, maar de brug werd wel in de originele staat teruggebouwd. Het mag misschien niet de brug meer zijn uit Monnickendam, het blijft een mooi schilderachtig tafereel. De Beerhaven werd een singel met het karakteristieke watervalletje. Het watervalletje is ondertussen verdwenen, maar ook na de bouw van de huizen aan het Buizengat en de Kleine Buitenweide is het vanaf de van Linden van Den Heuvellweg een mooi stukje Vlaardingen met zicht op de molen Aeolus. Volgens zeggen zit de fundering van de brug bij de Hoflaan nog steeds in de grond.

HET NIEUWLANDPARK OF PARK 'T NIEUWLANT

We kijken even verder in het Nieuwlandpark of Park ’t Nieuwlant. Momenteel is het Nieuwlandpark een groene buffer tussen de wijk Babberspolder Oost en de A4, de rijksweg naar en van de Beneluxtunnel. Dat is niet altijd zo geweest. Waar nu de A4 is, was vroeger weiland. Boer Keijzer had zijn boerderij aan de Kethelweg en zijn land achter het park. Het was een mooie boerderij die moest wijken voor het Kethelplein. Maar in de jaren vijftig van de vorige eeuw was de boerderij nog volop in bedrijf. Kinderen mochten vaak helpen bij het melken. Indrukwekkend was het krukje waarop de boer zat tijdens het melken. Het was een krukje met maar 1 poot. De boer bleef er keurig op zitten. Het mooiste was als je op de boerenkar mee mocht naar de boerderij. Dan moest je wel weer het hele eind terug naar huis lopen. Boer Keijzer verkocht ook eieren van zijn kippen. Bij de ontwikkeling van het Nieuwlandpark is wel degelijk nagedacht over het belang van het groen in het park. Ook toen was het een groene long die werd doorgetrokken de wijk in richting de van Hogendorplaan. Het originele plan van wat nu Babberspolder-Oost genoemd was een doorgaande weg, de van Hogendorplaan met op de kop vier blokken winkels langs een secundaire weg. Dat vierde blok winkels is er nooit gekomen. Tussen de blokken waren groenstroken die het groen van het park de wijk in trokken. Op die stroken kwamen speeltuinen en er was zelfs een rolschaatsbaan tussen de Meidoornstraat en de Seringenstraat.

foto: een boogbruggetje bij de Seringenstraat met zicht op de Meidoorstraat

Er waren op die stroken verder scholen en altijd een kerk op de kop. Behalve dan bij de Limburg Stirumstraat, want daar kwam garage Plantinga. In die tijd noemde we deze wijk Vlaardingen-Oost of Spoorwijk. De naam Spoorwijk is er nooit echt ingekomen bij de Vlaardingers. Omdat er eerder huizen waren dan straten en de zanderige straten veel overeenkomsten vertoonden met de beelden die op het Polygoonjournaal vertoond werden van de Koreaanse oorlog, werd de wijk ook wel “Korea” genoemd. De Babberspolder was in de volksmond het stuk met de noodwoningen bij de Rotterdamseweg en kwam de naam Babberspolder-Oost pas later in beeld. In het park zelf waren er volop mogelijk voor recreatie. De vijvers werden gebruikt door de vele vissers. In de winter werd er geschaatst als er ijs lag. Diverse sportclubs hadden hier hun onderkomen. De ophaalbrug gaf toegang tot de velden van voetbalclub Zwaluwen, tot die naar de Zwaluwenlaan in Holy verhuisde, waarna het complex werd ingenomen door het ondertussen opgerichte Satelliet. Meer naar het zuiden zat RK WIK, de Rooms Katholieke vereniging waarvan de letters WIK de afkorting was van “Willen Is Kunnen”. Op de WIK-kantine was een straatnaambord “Twee Vriendenstraat”.  RK Wik was een omni vereniging en naast voetbal vele andere sporten. Van handbal, zwemmen tot turnen. Weer meer naar het zuiden een grote speelweide. Daar trainde ook andere sportclubs. Soms korfbalvereniging Oranje-Nassau, die toen eigenlijk in het Oranjepark thuishoorde. Op het volgende stuk zat de voetbalvereniging “de Hollandiaan”. De “Hollandiaan” had ook niet alleen voetbal en deed aan meer sporten. Het was opgezet door melkfabriek “Hollandia”. Dit complex had een mooie tribune met net als bij Fortuna Vlaardingen aan de Floreslaan de mooie slogan “Hollandia melk is goed voor elk”. Hollandiaan fuseerde eerst met Satelliet tot HSC (Hollandiaan Satelliet Combinatie). HSC deed later mee met de grote fusie van wat nu CWO is. CWO is een combinatie van HVO, RK WIK en HSC en hebben een mooi, compleet vernieuwd complex op de plek waar eerst Zwaluwen zat. CWO staat voor “Combinatie Wil Overwinnen”. Het pad van noord naar zuid langs de vijvers heet nu Trimpad. Het is zelfs toegestaan te fietsen. Met respect voor de voetgangers. Ook het Nederlandse Rode Kruis heeft een onderkomen aan het begin van het Trimpad waar vroeger de ingang van Zwaluwen zat. Zo is het park een aantal keren aangepast en vernieuwd. Met hakhout zijn zogeheten houtrillen (takkenhopen) gemaakt. Daarmee heeft het gebied nog meer ecologische waarde voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Er is in 2016 samen met de bewoners een hondenlosloopgebied gekomen. Het is een omheind gebied met natuurlijke afscheiding. Zo kunnen honden loslopen zonder de andere bezoekers van het park tot last te zijn. Het park zelf heeft een aanlijnplicht. Er is ook een natuurspeeltuin. En een calisthenics sportpark, “fitness in de buitenlucht”.

foto: voormalige kantine "de Hollandiaan"

De voormalige karakteristieke kantine van “de Hollandiaan” is behouden gebleven. Waar je vroeger moest betalen om een wedstrijd van het eerste elftal van “de Hollandiaan” te bezoeken, is het nu gewoon open en makkelijk bereikbaar. Vroeger probeerden we trouwens binnen te komen door aan de kassa met een stuiver te vragen of we een zoute drop in de kantine mochten kopen. Dat mocht dan en na de pauze zaten we mooi en prinsheerlijk op de tribune. Maar nu kan je er zo naar toe lopen. Vroeger begon en eindigde ook de jaarlijkse Avondvierdaagse in de kantine. Nadat Hollandiaan vertrok zat daar het VOJ, Vereniging Oecomenische Jeugd. 

foto: voormalige kantine "de Hollandiaan"

Er zit nu de hondenuitlaatservice “Stap-voets”, de “BuurTvrouw” een project voor dagbesteding en begeleiding, Corine’s hondentrimsalon en is de kantine sinds 2016 af te huren als horecagelegenheid. De toepasselijke naam hiervan is “de Hollandiaan” en wordt gebruikt voor vergaderingen, recepties, personeelsfeesten en workshops. Aangelegd in de jaren vijftig is het Park ’t Nieuwlant nog steeds een eigentijds, aantrekkelijk en groen park.

HET HOLLANDIA GEBOUW IN VLAARDINGEN

Zoals gezegd werd voetbalclub “de Hollandiaan” opgericht door de melkfabriek Hollandia. Dat brengt ons naar een van de meest markante gebouwen in Vlaardingen, het Hollandia-gebouw aan de Oosthavenkade. De foto is genomen in 2009 en er is sinds die tijd wel het een en ander gebeurd. Maar het gebouw en de melkfabriek Hollandia hebben een heel lange geschiedenis. In 1874 werd aan de Oosthavenkade een fabriek van “kunstboter” opgericht met de naam “Vacca”. Deze margarinefabriek ging in 1881 failliet. De uit Brabant afkomstige Constant Hendrik (Wagenaar) Hummelinck had in Den Haag de melkfabriek Hollandia opgericht en kocht in 1882 het terrein van de “Vacca” voor 140.000 gulden. Zijn melkfabriek kwam zo aan de Oosthavenkade in Vlaardingen. De “N.V. Hollandia, Hollandse Fabriek voor Melkproducten” leverde melk, boter en kaas. Hollandia werd ook bekend om de blikjes melk die ook werden uitgevoerd. “Dikke melk” werd dat genoemd op de loggers. De melk werd aangevoerd vanuit het achterland. Het boerengebied van Vlaardinger-Ambacht en Delfland had veel boerderijen en de melk werd aangevoerd via de Vlaardingse Vaart. De melkschuit was een bekend fenomeen, al bleven ze weleens in de winter te lang doorvaren. Dit tot ongenoegen van de schaatsers die graag een perfect oppervlak wilden om te kunnen schaatsen. De aanloopverliezen van de Hollandia waren groot en pas in 1888 werd er winst gemaakt. Het toenmalige kantoorgebouw werd te klein door de groei van het bedrijf en in 1897 kreeg de architect Pleun van den Berg de opdracht een nieuw kantoor te bouwen. Dit werd het rechterdeel van het huidige gebouw.

Foto: eerste steen gelegd door Dr Johannes Theodorus Mouton in 1897

Zoals we nog steeds kunnen zien in de gevelsteen aan de rechterkant van het gebouw werd de eerste steen gelegd door Dr Johannes Theodorus Mouton van ’s Gravenhage op 19 october 1897. Dr Mouton uit Den Haag was naast Hummelinck een van de initiatiefnemers van de “Hollandia” en was ook betrokken bij melkfabriek “de Sierkan” in Den Haag. Uiteindelijk was het nieuwe kantoor ook te klein en in 1912 werd de linkervleugel aangebouwd. Het gebouw werd nu perfect symmetrisch. Het gebouw is gebouwd in neo-hollandse-renaissance stijl. In de gevel staan twee spreuken in het latijn. “Nil sine magno labore” aan de linkerkant, wat “niets zonder grote inspanning” betekent en rechts “Labor improbus omnia Vincit” wat staat voor “Noest werk overwint alles”. De hoofdingang bevindt zich achter een door natuurstenen blokken omlijst portaal. Boven de dubbele paneeldeur met een smeedijzeren deurrooster in een boogvormig drieledig bovenlicht met gekleurd glas-in-lood. Hier de stichtingsjaartallen 1882 en 1912 en ook het wapen van Den Haag. In 1971 werd het hoofdkantoor van de “Hollandia”, sinds 1929 eigendom van het Zwitserse zuivelconcern Nestlé, verplaatst naar Amsterdam. Uiteindelijk werd het gebouw in 1975 aangekocht door de gemeente Vlaardingen. In 1976 brak er brand uit en ging een groot deel van het interieur verloren, met name aan de achterkant. In 1977 kreeg het herstelde gebouw een publieke functie als cultureel centrum “Hollandia”. Het gebouw gaf tot 2014 onderdak aan de Vrije Academie. Veel mensen volgden hier cursussen. Ook de artotheek of kunstuitleen was in het gebouw. De achterliggende melkfabriek is grotendeels gesloopt. Ook de markante schoorsteen, als de “Hollandiapijp” lang een beeldbepalend element, kon niet behouden blijven en is al lang geleden gesloopt. Alleen de moskee “Eyup Sultan Camii” zit nog wel in een van de vroegere gebouwen van de Hollandia. Het Hollandia-gebouw zou door projectontwikkelaar Hermon Erfgoed verbouwd worden. Voor het gebouw waren er in 2017 en 2018 uiteindelijk 14 kopers. De appartementen werden na veel problemen met de projectontwikkelaar in 2022 opgeleverd.

De Hollandia is verdwenen maar het gebouw ziet er nog steeds prachtig uit. Een pareltje voor Vlaardingen.